เวทีแสดงซึ่งคนจังหวัดตราดเรียกว่า“โรงหนังตะลุง” เป็นโรงเรือนพื้นสูงประมาณ 2 เมตร ด้านหน้ายาว 4 เมตร ด้านข้างยาว 3 เมตร มีหลังคา ด้านหน้าติดด้วยผ้าขาวซึ่งเรียกว่า“จอหนังตะลุง” ด้านข้างและด้านหลังปิดด้วยผ้าสีใดก็ได้ สำหรับแสงที่ใช้ทำให้เกิดเงาขณะแสดงนั้นสมัยโบราณใช้ตะเกียง ต่อมาใช้ตะเกียงเจ้าพายุมีแผ่นโลหะบังด้านหลังเพื่อให้แสงส่องไปเฉพาะด้านหน้าเวที ด้านหน้าและด้านข้างเวทีทั้งสองด้านมีต้นกล้วยขนาดใหญ่เพื่อใช้ปักตัวหนังตะลุง
( 1 ) | ( 2 ) |
( 3 ) | ( 4 ) |
สำหรับโรงหนังตะลุงภาคใต้นั้น นิยมสร้างโรงหนังตะลุงยกเสา 4 เสา(ใช้ไม้ค้ำเพิ่มได้) ขนาดโรงประมาณ 2.3 X 3 เมตร พื้นยกสูงเลยศีรษะผู้ใหญ่เล็กน้อย และให้ลาดต่ำไปข้างหน้านิดหน่อย หลังคาเป็นแบบเพิงหมาแหงน กั้นด้านข้างและด้านหลังอย่างหยาบๆ ด้านหลังทำช่องประตูพาดบันไดขึ้นโรง ด้านหน้าใช้ผ้าขาวบางขึงเป็นจอ จอกว้างและยาวประมาณ 5 x 10 ฟุต ในโรงมีตะเกียงน้ำมันไขสัตว์หรือน้ำมันมะพร้าว ตะเกียงเจ้าพายุ หรือดวงไฟแขวนไว้ใกล้จอ สูงจากพื้นราว 1 ฟุตเศษและห่างจากจอราว 1 ศอก นอกจากนี้ยังมีต้นกล้วยวางไว้ข้างฝาทั้งสองข้างของโรงเพื่อไว้ปักพักรูปหนังประเภทรูปเบ็ดเตล็ด ส่วนบนเพดานโรงจะมีเชือกขึงไว้สำหรับแขวนรูปหนังประเภทรูปที่สำคัญซึ่งมีรูปพระรูปนางเป็นต้น สำหรับจอหนังทำด้วยผ้าขาวรูปสี่เหลี่ยมขนาดประมาณ 1.8 x 2.3 เมตรทั้ง 4 ด้าน เย็บขอบด้วยผ้าสีแดงหรือสีน้ำเงินขนาดกว้าง 4-5 นิ้ว มีห่วงผ้าเรียกว่า “หูราม” เย็บไว้เป็นระยะโดยรอบ หูรามแต่ละอันจะผูกเชือกยาวประมาณ 2 ฟุต 5 นิ้ว เรียกว่า “หนวดราม” สำหรับผูกขึง จากริมขอบบนลงมาประมาณ 1 ฟุตจะตีตะเข็บนัยว่าเป็นเส้นแบ่งแดนมนุษย์ มีเฉพาะรูปฤาษีเทวดาและรูปที่มีฤทธานุภาพเท่านั้นที่เชิดเลยเส้นนี้ได้
ความเชื่อในการสร้างโรงหนังตะลุงจังหวัดตราด
จากการสัมภาษณ์นายหลังตะลุงจังหวัดตราดทั้ง 3 คน ได้ข้อมูลสอดคล้องกันว่า การสร้างโรงหนังตะลุงจังหวัดตราดมีข้อห้ามและความเชื่อบางอย่างเท่านั้นที่ครูอาจารย์กำชับ คือ ห้ามสร้างโรงหนังตะลุงใต้ต้นไม้ใหญ่ ห้ามสร้างโรงหนังตะลุงทับเส้นทางเดินทางของคนและทางน้ำไหล
สำหรับความเชื่อการสร้างโรงหนังตะลุงภาคใต้ มีดังนี้(สุชาติ ทรัพย์สิน, 2552; เฉลียว ด้วงสิน, 2552)