ไม่มีหลักฐานพอจะสรุปได้ว่าหนังตะลุงจังหวัดตราดเกิดขึ้นได้อย่างไร จากการสัมภาษณ์นายหนังตะลุงของจังหวัดตราด  3 ท่าน ได้ข้อมูลที่แตกต่างกันดังนี้ นายฉะอ้อน นุดสมบัติ  นายหนังอายุมากสุดของจังหวัดตราด อาศัยอยู่ที่ตำบลหนองโสน อำเภอเมือง  จังหวัดตราด กล่าวว่า “มีมาก่อนแล้ว  เขาว่าตาควนมาจากใต้  เขาเอาหนังมาด้วย  มาอยู่นี่เลย” นายโสน นุดสมบัติ   น้องชายนายฉะอ้อน นุดสมบัติ  กล่าวว่า “เขาว่ามาจากพัทลุงแต่ไม่มีหลักฐาน เขาว่ากันต่อๆกันมา คนเก่าคนแก่เขาว่ากันมา  อาจารย์ของฉันเล่ากันต่อๆ มา แต่ไม่ใครรับรองว่าจริงหรือไม่  พ่อแก่(คำที่ใช้เรียกผู้ที่มีอายุมาก)ที่เป็นอาจารย์เล่าต่อๆ มาให้ฉันฟังว่า  มีหนังตะลุงจากพัทลุงมาแพร่ที่นี่  แต่เรื่องนี้เอาแน่ไม่ได้” 

นายอำไพ สายสังข์    นายหนังตะลุงอาศัยที่บ้านท่าโสม อำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด  กล่าวว่า
“อาจเป็นได้ที่คนจากภาคตะวันออกคงเดินทางไปภาคภาคกลาง ไปเห็นการเล่นหนังตะลุง  ซึ่งมาจากภาคใต้ จึงจดจำนำมาสร้างตัวหนังและแสดงที่จังหวัดตราด แต่การที่จะเดินทางไปภาคใต้ในสมัยนั้นแล้วนำมาคงเป็นไปได้ยาก เพราะห่างไกลกันมาก การเดินทางลำบากมาก ”

      เมื่อวิเคราะห์คำบอกเล่าจากนายหนังทั้ง 3 ท่าน ข้าพเจ้าจึงขอเสนอข้อสันนิษฐานว่า บุคคลชื่อ ตาควน หรือ นายควน  ซึ่งมาจากภาคใต้ (คำว่า “ตา” เป็นคำนำหน้าชื่อ ผู้อาวุโส)  ซึ่งนายหนังฉะอ้อนได้รับการบอกเล่ามาจากครูบาอาจารย์และคนเก่าแก่สมัยนั้นว่า เป็นคนนำหนังตะลุงจากภาคใต้มาเผยแพร่ที่จังหวัดตราด  อาจหมายถึง หนังควน ของนายคงจากจังหวัดพัทลุง   เพราะเมื่อหนังควนของนายคงจากบ้านควนมะพร้าวจังหวัดพัทลุงได้รับความนิยมมาก จึงมีการเลียนแบบเกิดหนังตะลุงหลายคณะแพร่หลายทั่วภาคใต้ คงแพร่หลายขึ้นมาถึงภาคกลางและภาคอื่นๆ รวมทั้งภาคตะวันออกด้วย  ดังปรากฏการเล่นหนังประโมทัยในภาคอีสาน    หนังตะลุงภาคตะวันออกคงได้รับอิทธิพลมาจากหนังควนจากภาคใต้   ดังปรากฏคำบอกเล่าของผู้มีอายุว่าสมัยก่อนมีการละเล่นหนังตะลุงทั่วบริเวณที่เป็นจังหวัดชลบุรี ระยอง จันทบุรี และตราด  จึงอาจมีนายหนังจากภาคใต้มาถ่ายทอดและเผยแพร่ในภาคตะวันออก จากนั้นคงเลียนแบบและถ่ายทอดต่อๆ กันไป    โดยปรับทำนองและเนื้อร้องเป็นภาษาถิ่นเพื่อให้ผู้ชมเข้าใจง่าย พร้อมปรับเครื่องดนตรีให้เหมาะกับท้องถิ่นด้วย