เครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดงละครชาตรีแต่โบราณจะใช้ ปี่ชวา โทน กลองชาตรี (เรียกตามเสียงว่ากลองตุ๊ก) ฆ้องคู่ และกรับไม้ไผ่ เมื่อวัฒนธรรมละครชาตรีได้แผ่ขยายเข้ามาทางภาคตะวันออก และผสมผสานกับวัฒนธรรมท้องถิ่นจนกลายเป็นละครที่รู้จักกันดีคือละครเท่งตุ๊ก เครื่องดนตรีที่ได้รับอิทธิพลมาด้วยนั้นก็คล้ายคลึงกับเครื่องดนตรีของละครชาตรี เพียงแต่เครื่องดนตรีที่ใช้ในการแสดงละครเท่งตุ๊กไม่มีปี่เข้ามาใช้ดำเนินทำนอง ซึ่งจากการสัมภาษณ์นักแสดงอาวุโส ท่านกล่าวว่า ท่านเกิดมาก็ไม่เห็นมีปี่บรรเลงในวงดนตรีเท่งตุ๊ก คือเป็นเวลา 94 ปี ตามอายุท่าน ซึ่งสันนิษฐานว่าก่อนหน้านั้นอาจจะมีปี่ แต่เนื่องจากหาผู้บรรเลงที่มีความสามารถได้ยากจึงไม่นำมาบรรเลง หรืออาจด้วยเหตุผลอื่นๆ มีโทนชาตรี กลองตุ๊ก (กลองชาตรี) ฉิ่ง ฉาบเล็ก และกรับ ถ้าเล่นแบบพันทาง (ลักษณะคล้ายละครชาตรีเครื่องใหญ่) ก็จะมีระนาดเอกเข้ามาเพิ่ม เครื่องดนตรีที่ใช้ในการแสดงเท่งตุ๊ก มีดังนี้
-
โทนชาตรีโทน คือ ชาวบ้านเรียกสั้นๆ ว่าโทน เป็นเครื่องดนตรีที่สำคัญในการบรรเลงของละครเท่งตุ๊ก เป็นเครื่องดนตรีประเภทตี ทำหน้าที่เป็นเครื่องกำกับจังหวะหน้าทับ เป็นหลักคู่กับกลองตุ๊ก และมีความสัมพันธ์กับท่ารำ ลักษณะโดยทั่วไปคือหุ่นกลองทำจากไม้ขุดลักษณะคล้ายกรวย ตอนปลายบานออกเป็นดอกลำโพง ขึงด้วยหนังหน้าเดียว มีสายโยงเร่งเสียงจากขอบหลังถึงคอ ขนาด หน้ากลองกว้างประมาณ 16.5 ซม. หุ่นกลองยาวประมาณ 39 ซม. ทำจากไม้ขนุน
- กลองตุ๊ก คือกลองชาตรี ซึ่งละครเท่งตุ๊ก เรียกว่ากลองตุ๊ก ตามเสียงของกลอง เป็นเครื่องดนตรีประเภทตี ทำหน้าที่กำกับจังหวะ บรรเลงคู่กับกลองชาตรี ลักษณะมีรูปทรงกระบอกตรงกลางป่องออกเล็กน้อย หน้ากลองตรึงด้วยหมุดซึ่งทำด้วยไม้ กระดูก งาช้าง กระดูกสัตว์ หรือโลหะ กลางกลองด้านหนึ่งมีห่วงสำหรับแขวน ใช้ขาหยั่งค้ำตั้งขึ้นตี ใช้ไม้ 2 อัน ลักษณะเป็นไม้ยาวเรียวปลายมน ลูกหนึ่งเสียงสูง เรียกว่าตัวผู้ ลูกหนึ่งเสียงต่ำเรียกว่าตัวเมีย ตัวผู้อยู่ทางขวามือและตัวเมียอยู่ทางซ้ายมือของผู้ตี ขนาด หน้ากลองกว้างประมาณ 25.5 ซม. หุ่นกลองยาวประมาณ 29 ซม. ขึ้นหนัง 2 หน้า ไม้กลองยาวประมาณ 39.5 ซม. ด้ามจับเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 ซม. ตอนปลายไม้เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.4 ซม. หุ่นกลองทำจากไม้ขนุน
- ฉิ่งเป็นเครื่องกำกับจังหวะย่อยในการแสดงละครเท่งตุ๊ก ฉิ่งทำมาจากทองเหลืองหล่อหนา เว้ากลาง ปากผายลม รูปคล้ายฝาขนมครกไม่มีจุก 2 ฝา เจาะรูตรงกลางเว้าสำหรับร้อยเชือก มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 6.3 ซม.
- ฉาบเล็กเป็นเครื่องดนตรีประเภทตีกำกับจังหวะย่อย ทำด้วยโลหะรูปร่างคล้ายฉิ่งแต่หล่อบางกว่า มีขนาดใหญ่กว่าและกว้างกว่า ตอนกลางมีปุ่มกลมทำเป็นกระทุ้งไว้ร้อยเชือก ฉาบเล็กมีขนาดประมาณ 16.7 ซม.
- กรับเป็นเครื่องดนตรีประเภทตีกำกับจังหวะ ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง ลักษณะเป็นแท่งสี่เหลี่ยม ยาวประมาณ 17.8 ซม. กว้างประมาณ 4.5 ซม. หนาประมาณ 2.5 ซม.
|